Oct 233 min read

GMK - Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί 2023

"Μία αφήγηση για το Αθηναϊκό αστικό τοπίο"

Προτάσεις για την ανάπλαση έξι + ενός σημαντικών δημοσίων χώρων

Β’ βραβείο στον Ευαγγελισμό και 3 επαίνους- εξαγορές σε Ακαδημίας, Αλεξάνδρας και Πλ. Κολωνακίου .....

Ομάδα μελέτης:

Στεφανάκης Δημήτρης – Studio 99

Κουτσιούμπας Βαγγέλης – ΝοnState Studio

Moυσμουλίδης Θάνος – MID Studio

Γιαμάκου Φωτεινή – Giamakos Architects

Σουλάκης Νίκος – Αρχιτέκτων Μηχ.

Πολυμενίδης Μιχάλης – SPACEOP

Κωνσταντίνος Τριχιάς – LAASTIK

Ρέτσιος Γιάννης – φοιτητής Αρχιτεκτονικής

Μιχάλης Νάνας – φοιτητής Αρχιτεκτονικής

Χριστοδούλου Κορνηλία – φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής

Ζανιδάκη Ελευθερία – Αρχιτέκτων Μηχ.

Τσιάντου Στελίνα – Αρχιτέκτων Τοπίου

Σωτήρης Γιαμάκος – Giamakos Architects

Πολεοδομική θεώρηση και πρόταση σε συνεργασία με την Commonspace Co-op:

Θάνος Ανδρίτσος, Αρχιτέκτων Μηχανικός- Πολεοδόμος

Γιάννης Παρασκευόπουλος, Τοπογράφος Μηχανικός- Πολεοδόμος

Άρτεμις Κουμπαρέλου, Αρχιτεκτων Μηχανικός – Γεωγράφος

Συγκοινωνιολογική μελέτη σε συνεργασία με την Polinde:

Έμιλυ Τουμπουλίδου – Συγκοινωνιολόγος Μηχανικός

Ομάδα Συνεργατών:

Χατζηνικολάου Νίκος – Πολιτικός Μηχανικός

Διονυσίου Παναγιώτης – Μηχανολόγος Μηχανικός

Ζέρβας Γιώργος – Πολιτικός Μηχανικός Υδραυλικών Έργων

Μιχαηλίδου Ευαγγελίας – Περιβαλλοντολόγος, Αρχιτέκτων

Καραπάνος Σταύρος - Γεωπόνος

6+1 Αστικές Σκηνές: μια αφήγηση για το Αθηναϊκό αστικό τοπίο ή αλλιώς, η πρότασή μας στους Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς Ιδεών για τους νέους σταθμούς Μετρό στο κέντρο της Αθήνας

Τις μέρες αυτές ολοκληρώθηκαν οι διαγωνισμοί για τις νέες πλατείες των σταθμών της Γραμμής 4 του Μετρό της Αθήνας. Η προβολή των βραβευμένων προτάσεων, οι ουσιώδεις αντιπαραθέσεις για το περιεχόμενο και τις διαδικασίες των διαγωνισμών, η σύνδεση με υπαρκτές συγκρούσεις και διεκδικήσεις στην πόλη της Αθήνας, η πλούσια αρθρογραφία και το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, των επαγγελματικών συλλόγων και ενεργών πολιτών, διαμορφώνουν ένα σημαντικό πεδίο δημόσιου διαλόγου και αναδεικνύουν την πραγματική ανάγκη για πλατιά συζήτηση για τον δημόσιο χώρο, τον δημοκρατικό χωρικό και συμμετοχικό σχεδιασμό.

H ταυτόχρονη διεξαγωγή των εφτά αυτών διαγωνισμών σε συνδυασμό με τη συζήτηση για τον δημόσιο χώρο στο κέντρο της Αθήνας μας ώθησε να συγκροτήσουμε μια διεπιστημονική ομάδα σχεδιασμού και να συμμετέχουμε σε όλες σχεδόν τις πλατείες όχι απλά με ένα αθροιστικό σύνολο προτάσεων αλλά με μία εποπτική αντίληψη που αντιμετωπίζει τον δημόσιο χώρο σαν ένα σύστημα σχέσεων και δυναμικών. Ο διεπιστημονικός χαρακτήρας της ομάδας σε συνδυασμό με τη μελέτη τόσο ζωτικών δημόσιων χώρων στο κέντρο της Αθήνας, η δυνατότητα σύγκρισης των πλατειών και των χαρακτηριστικών τους καθώς και η κατηγοριοποίηση τους σε τυπολογίες μας βοήθησε όχι μόνο να κατανοήσουμε καλύτερα τον δημόσιο χώρο εν γένει αλλά και να αναπτύξουμε αρχιτεκτονικά εργαλεία, μεθοδολογίες και στρατηγικές για την καλύτερη επεξεργασία της κάθε μεμονωμένης πρότασης αλλά και την σύνδεση των χώρων αυτών. Η συνεχής εναλλαγή της κλίμακας, η μετάβαση από μακροσκοπική σε μικροσκοπική μελέτη και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των πλατειών έκαναν εμφανή την ανάγκη ανάπτυξης μιας συνολικότερης διεπιστημονικής θεώρησης.

Τα ζητούμενα που προέκυψαν ξεφεύγουν από το πλαίσιο των διαγωνισμών, αναδεικνύουν τα όρια του αγωνοθέτη θέτοντας τα ερωτήματα για τον τρόπο διεξαγωγής των διαγωνισμών και κυρίως για ποιόν σχεδιάζεται ο δημόσιος χώρος. Θα μπορούσε η διοργανώτρια αρχή να προνοήσει γι’ αυτή τη διαδικασία και να προκηρύξει τους διαγωνισμούς αφού είχε προηγηθεί μία τέτοια δυναμικότερη προσέγγιση; Θα μπορούσε στην θεώρηση αυτή να συμπεριλάβει ένα μοντέλο συμμετοχικού σχεδιασμού;

Προκύπτει λοιπόν ότι ο δημόσιος χώρος είναι κατεξοχήν πολιτικό θέμα και γι’ αυτό τον λόγο προσπαθήσαμε μέσω του ενιαίου συνόλου των προτάσεων να πάρουμε μέρος θέτοντας αυτά τα ερωτήματα. Λαμβάνοντας υπόψιν την ενεργή διαμάχη και τις διεκδικήσεις των κατοίκων της περιοχής, αποφασίσαμε να μη συμμετέχουμε στον διαγωνισμό για την πλατεία Εξαρχείων, θεωρώντας πως ο δημοκρατικός και άρτιος σχεδιασμός του χώρου δε συμβαδίζει με την κατάληψη περιοχών από αστυνομικές δυνάμεις.

Τον πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν αρχιτέκτονες και αρχιτεκτόνισσες μαζί με πολεοδόμους, συγκοινωνιολόγους, αρχιτέκτονες τοπίου, γεωγράφους, περιβαλλοντολόγους, πολιτικούς μηχανικούς, τοπογράφους και μηχανολόγους μηχανικούς. Οι τελικές μας αρχιτεκτονικές προτάσεις αποτελούν περισσότερο την αρχή μιας διεπιστημονικής προσπάθειας επαναπροσέγγισης του δημόσιου χώρου. Υπό αυτό το πρίσμα, χαιρόμαστε που οι 4 προτάσεις μας διακρίθηκαν με Β’ βραβείο στον Ευαγγελισμό και 3 επαίνους-εξαγορές σε Ακαδημίας, Αλεξάνδρας και Πλ. Κολωνακίου. Όπως αναδείχτηκε από τις συμμετοχές, αλλά κυρίως από τον διάλογο και την αντιπαράθεση για τους διαγωνισμούς, υπάρχει ανάγκη για μια διαφορετική προσέγγιση και συζήτηση για τον δημόσιο χώρο της πόλης στην οποία δεσμευόμαστε να συμμετέχουμε.